Europejska Sieć Działań Socjalnych ESAN (European Social Action Network) została założona w 1991 roku przez socjalne organizacje pozarządowe i przez fundacje działające w Europie. Sieć została zarejestrowana na podstawie przepisów prawa belgijskiego. Posiada biuro w Brukseli i sekretariat w Lille we Francji.
ESAN jest otwartą platformą wymiany doświadczeń i konsultacji. Popiera nawiązywanie współpracy na polu socjalnym między organizacjami pozarządowymi a innymi instytucjami sfery publicznej. Sieć pracuje w celu łamania barier, popiera wymianę dobrych praktyk oraz organizuje spotkania różnych typów organizacji (stowarzyszeń, instytucji publicznych, firm prywatnych, federacji) na tematy, takie jak: młodzież, bieda, integracja, problem ludzi starszych, rozszerzenie Unii Europejskiej etc.
Głównymi celami ESAN jest:

• nawiązywanie oraz rozwijanie współpracy między organizacjami pozarządowymi działającymi na polu pomocy społecznej
• popieranie spoistej europejskiej polityki opartej na respektowaniu praw człowieka

Do głównych działań podejmowanych przez ESAN należą:

• umożliwienie woluntarystycznym organizacjom uczenia się od innych organizacji o rzeczach wspólnych dla nich wszystkich;
• informowanie członków socjalnych organizacji o instytucjach działających na poziomie europejskim
• lobbying na rzecz europejskich instytucji oraz oddawanie głosu sektorowi socjalnemu
• popieranie rzeczywistej socjalnej współpracy w Europie
• współpraca z innymi sieciami, organizacjami i instytucjami

ESAN wraz z Europejską Platformą Socjalną Organizacji Pozarządowych dzieli się doświadczeniami i próbuje rozwiązać problemy wspólne dla wszystkich organizacji pozarządowych. Europejska Platforma Socjalna skupia ponad 20 europejskich federacji pracujących na takich polach jak: młodzież, ochrona praw dziecka, pomoc w sytuacjach kryzysowych, bezrobocie, bezdomność, starość, opieka socjalna, migranci, kobiety, rodzina oraz bieda.

ESAN realizuje swoje zadania poprzez:

• Roczne generalne spotkania Zarządu, podczas których poprzez głosowanie zatwierdzane są programy realizowane przez ESAN
• Komisje, zespoły robocze pracujące w ramach Sieci, w których brać mogą udział wszyscy członkowie Sieci
• Odbywające się coroczne seminaria, podczas których dyskutuje się o programach oraz o strategii sieci ESAN na przyszłe lata
• Organizacje członkowskie są zapraszane do udziału w pracach ESAN, w grupach roboczych, w komisjach. Mogą interweniować poprzez sieć ESAN w ważnych dla nich kwestach socjalnych u władz. ESAN pomaga swoim członkom w uzyskiwaniu funduszy, w organizowaniu różnego typu wydarzeń, takich jak: konferencje, seminaria, spotkania zarządów, czy wymiany międzynarodowe oraz poprzez zapraszanie do brania udziału w projektach koordynowanych przez ESAN.

W ramach sieci ESAN pracują następujące komisje, zespoły robocze:

1. "Dzieci"
   Celem tego zespołu jest poprawa warunków życia wszystkich dzieci. Zespół bazuje na Międzynarodowej Konwencji Praw Dziecka.
2. "Cahiers 2000"
   "Cahiers 2000" jest wzorem książeczki, która daje możliwość ludziom dotkniętym wykluczeniem społecznym, opowiedzenia swoich historii, powiedzenia jak społeczeństwo, w którym oni żyją wpływa na nich. Książeczka jest także okazją do podzielenia się tych ludzi ich pomysłami oraz uczuciami na temat przyszłości. Celem tego projektu jest zwrócenie uwagi rządu, społeczeństwa, organizacji pracujących z ludźmi wykluczonymi społecznie i biednymi na prawdziwe problemy tych ludzi.
3. "Platforma Socjalna Organizacji Pozarządowych"
   ESAN wraz z paroma federacjami europejskimi zdecydował pracować wspólnie nad stworzeniem Platformy Socjalnej Europejskich Organizacji Pozarządowych. W chwili obecnej należy do niej 29 federacji. ESAN jest szczególnie aktywny w pracach reprezentujących opinie oraz reakcje swoich członków na propozycje Komisji Europejskiej w sprawach socjalnych. ESAN uczestniczy także w dialogu z instytucjami europejskimi na temat polityki społecznej.
4. "Wspieranie socjalne"
   W ramach tej grupy roboczej dyskutowane są metody partnerstwa, które mogą doprowadzić do "wsparcia socjalnego" osób marginalizowanych społecznie, ze szczególnym uwzględnieniem wsparcia ze strony społeczeństwa. Grupa robocza stara się identyfikować dobre praktyki we "wspieraniu socjalnym" i informować rządzących o osiągniętym rozpoznaniu.
5. "Młodzież"
   Młodzi ludzie pragną podróżować, aby zobaczyć jak wygląda sytuacja młodych ludzi w innych krajach europejskich. Grupa robocza ma za zadanie szukać możliwości wyjazdów dla młodych ludzi oraz różnych projektów wymiany, które są dla nich dostępne.
6. "Solidarność ekonomiczna".
   Trzeci sektor stara się znaleźć rozwiązanie na wzrastającą liczbę zamykanych przedsiębiorstw, która to doprowadza do zwalniania ludzi, do ich ubożenia i słabości. Inicjatywa ta toczy się w całej Europie i stara się pomóc ludziom włączyć się i zintegrować ze społeczeństwem, z którego zostali wykluczeni z powodu braku pracy.
7. "Podstawowe prawa człowieka"
   Biorąc pod uwagę projekt ustawy o Europejskich Prawach Socjalnych, która będzie zawarta w następnym traktacie europejskim, grupa robocza stara się dyskutować o najważniejszych socjalnych prawach człowieka, także w kontekście rozszerzonej Europy.

Najważniejsze programy realizowane przez ESAN:

1. "Europa jest taka, jaką ją zbudujemy. Walka przeciwko wykluczeniu społecznemu"
   • Promocja konsultacji oraz partycypacji społecznej
     ESAN i jego organizacje członkowskie zostały włączone do debaty na temat dialogu społecznego i nowych form rządzenia na poziomie europejskim.
     ESAN jest oficjalnym członkiem Europejskiego Forum na temat Konwencji o przyszłości Europy.
   • Projekt "Cahiers - od słów do czynów"
     Głównym celem tego projektu jest danie szansy ludziom wykluczonym społecznie na wyrażanie siebie. W projekcie udział wzięło dotychczas około 400 000 osób, który w różny sposób mogli powiedzieć o swoich radościach, problemach itp.
   • Projekt "Uczenie się lepszego słuchania i odpowiadania ludziom z trudnościami społecznymi".
     Głównym celem projektu jest: uczenie się metod, które pomogą pracownikom socjalnym i wolontariuszom pracować z ludźmi wykluczonymi społecznie i doprowadzą do ich wzmocnienia; odkrywanie potrzeb szkoleniowych i znajdowanie rozwiązań.
2. "Antydyskryminacja"
   Ten program oparty jest na artykule 13 Traktatu Amsterdamskiego i Programu antydyskryminacyjnego Unii Europejskiej. W ramach tego programu realizowany jest projekt:
   • "Umiejętności medialne. Zwalczanie stereotypów szczególnie wobec Arabów i Muzułmanów".
     Projekt finansowany ze środków Komisji Europejskiej jest na razie w fazie wstępnej. Grupy młodych ludzi z Niemiec, Austrii, Francji i Wielkiej Brytanii cały czas pracuje nad tym projektem. Celem tego projektu jest wykreowanie takich narzędzi, które pozwolą młodym ludziom stworzyć ich własne metody zwalczania stereotypów.
3. Program "Mobilność europejska młodych ludzi" (szczególnie dla tych z trudnościami społecznymi)
   ESAN w ramach tego programu stara się wyszukiwać programy młodzieżowe dostępne dla organizacji pozarządowych oraz pomaga w technicznej i logistycznej realizacji tych projektów. Aktualnie w ramach tego programu realizowane są następujące projekty:
   • "Eurotrotters". Projekt wymiany grup młodych ludzi pochodzących z defaworyzowanych środowisk z Francji, Wielkiej Brytanii, Rumunii, Portugalii i Polski. Młodzi ludzi mają poznać kulturę, zwyczaje oraz problemy innych młodych ludzi w każdym z tych krajów.
   • "Halloween. Program kulturalnej wymiany młodzieżowej". Projekt ten oparty jest o teatralne spotkania o tematyce "wykluczenie" grup młodzieży z Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji i Rumunii.
   • "Przyszłość ludzi młodych w Europie". Projekt zebrał około 600 młodych ludzi z różnych europejskich krajów w Parlamencie Europejskim w Strasbourgu w październiku zeszłego roku. Młodzi ludzie dyskutowali tam o problemach dyskryminacji na tle rasowym, płciowym, zdrowotnym.
   • "Networking dla młodych". Próbuje zmobilizować młodych ludzi do napisania przez nich wspólnego międzynarodowego projektu.
4. Program "Dzieci"
5. Program "Uchodźcy"

Dwa ostatnie programy są w fazie początkowej realizacji.

Publikacje:

• ESAN regularnie wydaje gazetkę "Review", w której zgromadzone są informacje pochodzące od członków Sieci, sprawozdania z różnych działań, w których członkowie ESAN brali udział oraz informacje o Unii Europejskiej.
• "The Letter" - gazetka, w której ukazują się informacje krajowe, wysyłana do organizacji członkowskich z Francji i z Belgii
• ESAN wydaje także "Książkę adresową", która zawiera dane o wszystkich organizacji członkowskich i ich programach.

Członkiem ESAN może zostać każda organizacja pozarządowa działająca na polu socjalnym.
Organizacje publiczne oraz osoby prywatne także mogą zostać członkiem stowarzyszonym Sieci.
WRZOS od 2002 roku jest pełnoprawnym członkiem ESAN.